اگر پوست شما حساس است

دلایل و درمان‌های حساسیت پوستی
تعداد بیمارانی که با شکایت از �پوست حساس�‌شان به متخصصان پوست مراجعه می‌کنند، خیلی زیاد است. اغلب آنها از این شاکی‌اند که با مصرف هر نوع کِرِم آرایشی بهداشتی، پوست‌ صورت‌شان دچار قرمزی و سوزش می‌شود. نزدیک به۴۰ درصد افراد تصور می‌کنند که پوست‌شان حساس است. با توجه به همین شیوع بالاست که کارخانه‌های تولید کننده محصولات آرایشی بهداشتی تصمیم گرفته‌اند گروهی از محصولات خود را ویژه �پوست‌های حساس� نام‌گذاری کنند و در این محصولات، تا حدامکان، کمتر از مواد آلرژن که موجبات تحریک‌پذیری برخی پوست‌ها را فراهم می آورد، استفاده کنند.

بیشتر شکایات مطرح شده توسط بیمارانی که پوست حساس دارند، لااقل برای متخصصان پوست، گیج‌کننده است؛ زیرا این شکایت‌ها در قالب درماتیت‌های تماسی تحریکی یا آلرژیک قرار نمی‌گیرند. شکایت‌های شایعی که توسط بیماران مطرح می‌شود، شامل‌ سوزش، سوزن سوزن‌شدن، خارش و سفتی پوست به دنبال مصرف برخی مواد روی پوست‌شان و یا حتی متعاقب قرار گرفتن در برخی محیط‌های خاص است. این واکنش‌ها که اغلب روی پوست صورت و به خصوص روی چین نازولابیال (خط خنده) رخ می‌دهد؛ ظرف یک ساعت پس از مصرف دارو یا کِرِم خاص بروز می‌یابد. شایع‌ترین موادی که موجبات آزردگی پوست‌های حساس را برمی‌انگیزد، عبارت‌اند از: پروپیلن گلیکول، نیزوییک اسید، هیدروکسی اسیدها و اتانول.
پوست چه کسانی حساس‌تر است؟
خانم‌هایی که در حوالی سن یائسگی قرار دارند شایع‌ترین افرادی هستند که از داشتن پوستی حساس شکایت دارند. به نظر می‌رسد که با افزایش سن شیوع پوست حساس نیز کاهش یابد. لایه شاخی پوست، سد مهمی است که لایه‌های پوست را از محیط بیرونی محفوظ نگاه می‌دارد. افراد مبتلا به پوست حساس ممکن است نقصی در لایه شاخی داشته باشند که موجب کاهش مقاومت نسبت به خود مواد محرک شایع می‌شود. برخی از قسمت‌های پوست از قسمت‌های دیگر حساس‌تر است و یافتن این مناطق هنگام مصرف برخی داروهای پوست مثل اسیدهای میوه یا ترتینویین مهم است چون استعمال این مواد روی مناطق حساس موجب سوزش و قرمزی خواهد شد که اغلب توسط بیماران قابل تحمل و پذیرش نیست.

اگر پوست شما حساس است �
نقاط حساس صورت
چین نازولابیال یا خط‌خنده منطقه بسیار حساسی است و شاید این مساله به دلیل داشتن لایه شاخص نفوذ‌پذیرتر به تراکم بالای ضمایم پوستی شبکه مفصل اعصاب حسی در این ناحیه باشد. منطقه دیگری که خیلی حساس است پوست اطراف چشم‌هاست. پوست این منطقه بسیار نازک‌ است و لذا نفوذ مواد محرک افزایش می‌یابد. همچنین عروق خونی از طریق این پوست نازک راحت‌تر مشاهده می‌شوند و لذا وقتی التهابی رخ می‌دهد، قرمزی در پوست اطراف چشم بسیار بارزتر خواهد بود. به همین دلیل است که بسیاری از افراد هنگام استعمال کِرِم‌های ضدآفتاب در حوالی چشم‌های‌شان احساس سوزش می‌کنند. منطقه سوم که حساسیت بالایی در صورت دارد، کناره‌های بینی است؛ به خصوص شیارهای بینی. به نظر می‌رسد که این مساله به دلیل تراکم بالای غدد سباسه و اثر مسدودکنندگی چین پوستی کنار بینی باشد. مناطق حساس پوست را می‌توان قبل از انجام لایه‌برداری‌های شیمیایی پوست با وازلین پوشاند.
عوامل موثر در حساسیت پوستیعواملی که در ایجاد پوست حساس دخیل‌اند مشتمل‌اند بر سد پوستی، سبوم و PH. میزان از دست دادن آب از طریق اپیدرم نشانگر سهمی برای تعیین وضعیت عملکردی لایه شاخص است. از دست دادن آب بالا، با نفوذپذیری بیشتر و راحت‌تر عوامل محرک خارجی همراه است. پوست‌های حساس اغلب از دست دادن آب بالاتر و پوست خشک‌تری دارند. برخی مواد مانند استون، چربی‌های طبیعی پوست را از روی پوست برمی‌دارند و لذا سد محافظ پوستی سدیم لورل سولفات که یک دترژان شایع در صابون‌ها، شامپوها و پاک‌کننده‌هاست نیز یک محرک پوست است. این ماده می‌تواند برای موها نیز آسیب‌رسان باشد. افراد مبتلا به پوست حساس، پوست خشک و یا مبتلا به درماتیت آتوپیک (اگزمای سرشتی) نباید از این ماده استفاده کنند. سدیم لورل سولفات از آن جهت در فرمولاسیون‌های آرایشی و بهداشتی به کار می‌رود که خاصیت افزودن کف را دارد و به همین دلیل است که اغلب پاک‌کننده‌های ملایم که مخصوص پوست‌های حساس است فاقد سدیم لورل سولفات بوده و کف نمی‌کند. PH فیزیولوژیک پوست حدود ۵/۵ است. مواد بافرکننده پوست مانند اسیدلاکتیک که در غدد عرق یافت می‌شود، به نگهداری PH پوست در حد نسبتا ثابت کمک می‌کنند و قادرند مقادیر کم ‌اسید یا قلیا را که روی پوست استعمال می‌شود، خنثی کرده و از تحریک‌کنندگی آنها بکاهند. PH اسیدی پوست یکی از عواملی است که مانع رشد باکتری‌ها می‌شود. در افراد مبتلا به پوست حساس تمایل به بالا بودن PH پوست وجود دارد. از عللی که موجب حساسیت پوست می‌شوند می‌توان به رتینوییدها (مانند ترتینویین که در درمان آکنه یا پیشگیری یا درمان پیری پوست به کار می‌رود) و اسیدهای آلفاهیدروکسی اشاره کرد. برخی بیماری‌های پوستی نیز با حساس شدن پوست همراه‌اند (مانند بیماری روزآسه، درماتیت سبوره) و لذا مصرف داروهایی مثل ترتینویین در این افراد باید با احتیاط فراوان صورت گیرد زیرا موجب قرمزی، سوزش و پوسته‌ریزی پوست خواهد شد. برخی مواد می‌توانند موجب درماتیت‌های تماسی آلرژیک شوند. این تصور غلط است که داروهای موضعی گیاهی موجب بروز حساسیت نخواهند شد. موادی مانند رزماری (اکلیل کوهی)، چوب سندل، آرنیکا و بابونه گاهی موجب بروز درماتیت تماسی آلرژیک می‌شوند. روغن‌های طبیعی مانند روغن اسطوخدوس، روغن جوهر و روغن درخت چای نیز می‌توانند موجب آلرژی‌های تماسی شوند.
چه باید کرد؟
اولین قدم در برخورد با بیماران مبتلا به پوست حساس، پیدا کردن علت مشکل آنهاست. مهم است که ابتدا بیمار توسط متخصص پوست و مو ویزیت شود و علل بیماری پوستی (مانند روزاسه و درماتیت سبوره و �) تشخیص داده شده و تحت درمان مناسب قرار گیرد. گاهی ممکن است بیمار مبتلا به کهیر تماسی باشد. به عنوان مثال، موادی مانند بنزوئیک اسید، فرمالدیید، حنا، فنتول، پروپیلن گلیکول، سالسیلیک اسید، الکل‌ها و سوربیک اسید می‌توانند موجب کهیر تماسی شوند. گرفتن شرح حال در یافتن علت رخداد پوست حساس بسیار اهمیت دارد. فرد باید از مصرف داروها یا کِرِم‌هایی که موجبات قرمزی یا حساسیت پوست را فراهم می‌کنند، خودداری کند. گاهی لازم است بیمار به تشخیص متخصص پوست یک تست پوستی به نام �پچ‌تست� را انجام دهد که معلوم شود آیا به ماده خاصی مانند نیکل یا کواترنیوم -۱۵ حساسیت دارد یا خیر. بیماران مبتلا به پوست حساس باید از شوینده‌های بسیار ملایم مانند پن‌ها یا پاک‌کننده‌های مخصوص پوست حساس برای تمیز کردن پوست خود استفاده کرده و از مصرف صابون‌های معمولی و شامپوها برای شستشوی صورت پرهیز کنند. هر کِِرِمی که مصرف آن موجب تحریک پوستی می‌شود دیگر نباید مصرف شود. حتی این بیماران در مصرف ضدآفتاب نیز باید دقت کنند و بهترین ضدآفتاب‌ها برای ایشان ضدآفتاب‌های فیزیکال است که عاری از فیلترهای شیمیایی باشد. بیماران باید از مرطوب‌کننده‌های بسیار ملایم که مخصوص پوست‌های حساس است، استفاده کنند. یکی از بهترین چرب‌کننده‌ها در این افراد وازلین است. مصرف کِرِم‌هایی که حاوی هیدروکسی اسیدها، مواد گیاهی، ویتامین E و C، لانولین، پروپیلن گلیکول و رتینوییدهاست در افراد با پوست‌های حساس باید منع شود. به طور کلی، مصرف کِرِم‌هایی که روی آنها نوشته شده: �مخصوص پوست‌های حساس� به احتمال زیاد، حاوی اجزایی است که این افراد بتوانند با خیال راحت‌تر از آنها روی پوست صورت‌شان استفاده کنند.